Müjgan Yağmur–Özlem Sevgi
Demokrat Haber
İstanbul’da “Hrant’tan Sonra”sı Konuşuldu
Agos Gazetesi Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in aramızdan alınmasının 10. yılı vesilesiyle İstanbul’da “Hrant’tan Sonra” başlıklı bir söyleşi düzenlendi.
Arat Saadetyan, Hrant’ın katledilmesi sonrasında insanlar “Hepimiz Ermeniyiz” derken, 2015 yılında Cizre’de operasyon yapan polislerin halka “Hepiniz Ermenisiniz” diye anons yaptığını hatırlatarak, “Bu süreçte ’Hepimiz Ermeniyiz’den, ‘Hepiniz Ermenisiniz’e gelindi” diye konuştu.
22 Ocak’ta Kadıköy’deki Akademi 1971 Kitabevi Kütüphanesi’nde DVV International ve Demokrat Haber’in birlikte düzenlediği söyleşide Hrant Dink’in öldürülmesinden sonraki 10 yılda nelerin değiştiği ele alındı.
Toplantıyı yöneten DVV International’dan Ayşe Öktem, Hrant Dink’in öldürülmesinden sonra azınlıkların, özellikle Ermenilerin daha önce gizledikleri kimliklerini daha rahat söylemeye, söylemekten öte haykırmaya başladıklarını ifade etti.
“Hrant’tan Sonra Bir Repolitizasyon Süreci Yaşandı”
UNESCO tarafından yayınlanan “Tehlike Altındaki Diller Atlası”nda Batı Ermenicesi’nin de yer aldığını hatırlatarak söze başlayan Sayat Tekir, bu nedenle konuşmasının başlangıcını Batı Ermenicesi’yle yaptı.
1915, Varlık Vergisi, Asala, 12 Eylül gibi nedenlerle suskunlaşan Ermeniler açısından Aras Yayıncılık ve Agos Gazetesi’nin kurulmasının bu suskunluğu bozduğunu ifade eden Sayat Tekir, “Bizim neslin ilk kırılması Hrant’ın öldürülmesi oldu. Bu topraklarda Ermeni olarak yaşamanın ağırlığını hatırlattı bize” diye konuştu.
Hrant’tan sonra bir repolitizasyon süreci yaşandığını belirten Sayat Tekir, Ermeni gençlerin politize olduklarını, siyasi partilerin de yerel ve genel seçimlerde Ermeni adaylar göstermeye başladığını ifade etti. Bu süreçte Nor Zartonk adıyla bir inisiyatif kurulduğunu, Hrant Dink Vakfı’nın faaliyete geçtiğini söyleyen Sayat Tekir, 2015’te Hrant Dink’in de yetiştiği Tuzla’daki Kamp Armen adlı Ermeni Yetimhanesi’ne el konulmasına karşı 175 gün süren bir direniş yapıldığını ve bunun zaferle sonuçlandığını hatırlattı.
Kamp Armen’in Ermeni halkına iade edilmesinin Ermeniler ve demokrat güçlerin birlikte mücadelesiyle başarıldığını söyleyen Sayat Tekir, “Gezi Parkı direnişi gibiydi. Gezi Direnişi’nde de Ermeni gençler Ermenice sloganlarıyla yer almışlardı” dedi. TV yarışmalarında bile artık Ermenilerin yer aldığını hatırlatan Sayat Tekir bütün bunların Ermenilerin kamusal alanda daha fazla yer almasını sağladığını ve repolitizasyon sürecinin bir parçası olduğunu belirtti.
Yaşadığımız günlerde ise gazetelerin kapatıldığını, seçilmişlerin hapiste olduğunu, her şeyin geriye gittiği bir sürece girildiğini ifade eden Sayat Tekir, Ermenilerde de Hrant’tan sonra oluşan repolitizasyon sürecinin geriye doğru gittiğini, Ermenilerin yeniden cemaat kabuğuna çekilmeye başladığını belirtti.
“Hrant hepimiz için ağır bir bedel oldu, bizim için bir milat oldu” diyen Sayat Tekir, sözlerini “Hrant’tan sonra hepimiz biraz değiştik” diye tamamladı.
“Hepimiz Ermeniyiz’den Hepiniz Ermenisiniz’e”
Sayat Tekir gibi kendisinin de adının aslında “Ararat” olacağını ama ailesi tarafından korunma amaçlı Arat diye kısaltıldığını söyleyen Arat Saadetyan “Soyadında ‘yan’ var, dikkatli ol” diye ailesi tarafından uyarıldığı anlattı. Kendilerinin Müslümanlardan farklı olarak sürekli bu topraklara bağlılıklarını göstermek zorunda bırakıldıklarını ifade eden Arat Saadetyan, “Dolayısıyla politikleşemiyorsunuz, politikadan kopuyorsunuz, dışardakilerden korkuyorsunuz. Müslümanlardan her anlamda bir tedirginlik var. O nedenle fazlasıyla kapalı bir toplumduk, Hrant’tan sonra biraz açıldık” diye konuştu.
Ermenilerde 80 sonrası kuşağın kendini nereye koyacağını pek bilemediğini söyleyen Arat Saadetyan, “Bu topraklarda nasıl barışacağını bilemedi. Hrant bu noktada devreye girdi. Ermeni olarak nasıl, hangi pozisyonda durmamız gerektiğini, Türkiyeliliği öğretti bize. Kürtler, Aleviler bir şekilde örgütlüydü ama Ermenilerin sesi çıkmıyordu. Bir takım örgütler vardı ama cemaatte pek hoş karşılanmıyordu. Hrant bu anlamda da bozdu ezberleri, sosyalistim dedi ve barışı savundu. Hrant bize nerede duracağımızı öğretti” diye konuştu.
Eskiden Ermeni mezarlığı olan bir bölgede yaşanan Gezi Direnişi’nde Ermeni gençlerin “Mezarlarımızı aldınız ama parkımızı vermeyeceğiz” sloganıyla yer aldığını hatırlatan Arat Saadetyan “Bence Hrant’ın hayal ettiği bir slogandı bu. Türkiyelileşmeyi ifade ediyordu” diye konuştu.
Hrant’ın katledilmesiyle Ermeni gençlerin yol göstericilerini, ahpariglerini kaybettiğini söyleyen Arat Saadetyan, “Her renkten insanın ‘Hepimiz Ermeniyiz’ pankartıyla yürümesi bizim için olağandışı bir şeydi, ama bunu maalesef Hrant’ın katledilmesiyle yaşadık” ifadelerini kullandı.
2015 yılında sokağa çıkma yasağı uygulanan ve birçok ölümün yaşandığı Cizre’de operasyon yapan polislerin halka “Hepiniz Ermenisiniz” diye anons yaptığını hatırlatan Arat Saadetyan “Bu süreçte ’Hepimiz Ermeniyiz’den, ‘Hepiniz Ermenisiniz’e gelindi” diye konuştu.