Ünlü Ermeni yazar Şirvanzade’nin ‘mizah için doğmuş en büyük Ermeni mizah ustası’ olarak kabul ettiği Yervant Odyan’ın artık bir kült hâline gelmiş başyapıtı Yoldaş Pançuni, dördüncü baskısıyla raflardaki yerini aldı.
Yoldaş Pançuni, 20. yüzyılın başında yaşayan hayali bir devrimci kahramanın, Pançuni’nin başından geçen olayları tarihsel bir temele oturtmayı ihmal etmeden aktarıyor. Pançuni’yi okurken, ‘doğru ilke ve tasarıların bile, demagog, hayalperest ve sorumsuz okumuş cahiller tarafından, mevcut şartlar dikkate alınmadan uygulandıklarında nasıl yıkıcı olabilecekleri’ni düşünüyor insan ister istemez.
Don Quijote, Pickwick, Tartarin gibi insanlığın büyük ailesine mensup bir kahraman olan Yoldaş Pançuni, gerçeğin mizahlaştığı noktada okurunu yakalıyor ve hiç bırakmıyor. Ünlü Ermeni çizer, Mısır karikatürünün kurucularından Aleksandr Saruhan’ın 1938’de yayımladığı ve o tarihten beri Yoldaş Pançuni baskılarında kullanılan yaklaşık 150 Pançuni karikatürü de esere eşsiz bir tat katıyor.
Kitabın sonunda, okurların Pançuni’nin yazıldığı dönemin siyasal gelişmelerine daha yakından vâkıf olabilmeleri amacıyla, Anaide Ter Minassian’ın ‘Ermeni Devrimci Hareketi’nde Milliyetçilik ve Sosyalizm 1887-1912’ adlı kitabından yapılan bir özet de yer alıyor.
Yervant Odyan
1869 yılında İstanbul Yenikapı’da doğdu. 1884’te İstanbul Üsküdar’daki Berberyan Ermeni Okulu’na girerek bir buçuk yıl kadar okudu. Zengin aile kütüphanesinde çok sayıda Ermenice ve Fransızca eseri okuyarak yetişti. İstanbul’da ve dünyanın farklı şehirlerinde gazete ve dergiler kurdu, yönetti. 1926’da kanserden öldü ve Kahire’deki Marmina Ermeni Mezarlığı’na, Arpiar Arpiaryan’ın yanına gömüldü.